Burada linki verilen gerilim düşümü ile ilgili yazımızda, konunun teorisini anlatmıştık. Şimdi ise gerilim düşümü hesaplarını yapan bir elektronik tabloyu anlatacağız.
Gerilim düşümü hesapları, kaynaktan tüketiciye kadar yapılmalıdır. Mesela kendi trafosu bulunan bir tesiste trafonun AG çıkış terminallerinden, en kritik devredeki tüketicinin besleme terminalleri arasında oluşan gerilim düşümü hesaplanarak tespit edilmelidir. Ama genelde hatlar, trafodan çıkıp direkt olarak tüketiciye gitmez. Önce bir ana dağıtım panosuna gelir, oradan bir veya birkaç tali panoya gelir ve ondan sonra tüketiciye ulaşır. Genelde birkaç kademeden oluşan bu dağıtımda oluşan gerilim düşümü haliyle kümülatif olarak hesaplanmalıdır.
Örneğin trafodan çıkıp ana panoya gelen hat üzerindeki gerilim düşümü bulunmalı, ana pano ve tali pano arasındaki gerilim düşümü bulunmalı, tali pano ile varsa diğer tali pano arasındaki gerilim düşümü bulunmalı ve son pano ile tüketici arasındaki gerilim düşümü bulunmalıdır. Bulunan bu gerilim düşüm değerleri toplanarak toplam gerilim düşümü değeri tespit edilmeli, standartlarda verilen değerlerin içinde kalıp kalmadığına bakılmalıdır.
Aşağıda hazırladığımız elektronik tabloda, kaynak ile tüketici arasında toplam 5 kademe olduğu varsayılmıştır. Daha az kademeye ihtiyaç duyanlar, fazla kademelerdeki uzunluk yada güç değerlerini sıfırlayarak yine hesaplarını yapabilirler. Yani tablomuza esas aldığımı dağıtımın, tekhat şeması şöyledir.
Tablonun kullanımı şöyledir:
1- Kaynağın sağladığı gerilim seviyesinin İşletme Gerilimi hücresinden seçin.
2-Her bir kademeye ait kablonun iletken malzemesini ve çalışma sıcaklığını seçin. NYY, NYM gibi kablolar PVC yalıtkanlı olup 70ºC işletme sıcaklığına sahiptir. N2XH,NHXMH gibi kablolar 90ºC işletme sıcaklığına sahiptir. Ayrıca yerleşim şeklini seçin.
3-Her zaman faz iletken kesiti ve nötr iletken kesiti aynı olmayabilir. Bu sebeple hem faz hem de nötr iletkenlerinin kesitlerini her bir kademe için seçin. Hatta bazen iletkenler aynı kesitte paralelleriyle çekilebilir. Bu durumda paralel iletken sayısını da seçin.
4- İlgili kademenin kablo uzunluğunu yazın.
5-İlgili kademenin sonunda o kademeden ayrılan aktif gücü yazın. Kademenin taşıdığı toplam yük yazılmamalıdır. Yukarıda verilen tekhatı incelerseniz yanılmazsınız. Mesela kademe 1 sonunda 5000W ayrılıyor, 4000W sonraki kademelere aktarılıyorsa, kademe-1 bölümündeki aktif güç 5000W olarak yazılmalıdır. Bu arada gücün birimini W yada kW olarak seçebilirsiniz. Tablo otomatik olarak çevrim yapacaktır.
6-Aktif güçte olduğu gibi, cos Ø değerini girin.
7-Yükün faz sayısını seçin. Bir kademe 1 fazlı seçildiyse, alt kademleri de 1 fazlı olmak zorundadır. Aksi takdirde tablo uyarı verir.
Sonuçlar tablosunda yer alan bilgiler şöyledir:
Verilen uzunlukta ve paralel iletken sayısında, faz ve nötr iletkenlerinin alternatif akım dirençleri ve reaktansları ilgili veritabanlarından alınarak kademe bazında gösterilir. Kümülatif tarafında ise kaynaktan, ilgili kademeye kadarki toplamları gösterilir.
Aktif güç ve akım kademe bazında ve kümülatif olarak gösterilir. Her bir kademenin cos Ø değeri farklı olabileceğinden bunların oluşan yeni değerleri de gösterilir.
Gerilim düşümünden sonra oluşan gerilim değerleri verilir.
Ufo: Faz iletkeni ile kaynağın 0 noktası yani toprak arasındaki gerilimdir.
Ufn: Faz iletkeni ile aynı kademedeki nötr iletkeni arasındaki gerilimdir.
Unötr: Nötr hattı üzerinde o kademe oluşan gerilimdir.
Uff:En büyük gerilim düşümü oluşan faz ile diğer fazlar arasındaki fazarası gerilimdir.
