Yanmaz kablo diye bir şey yoktur. Her madde gibi kablo da yanar. Ama yangına dayanıklı kablo vardır. Her ne kadar “Yanmaz kablo” tabirini kullananlar “Yangına dayanıklı kablo”yu kastediyor olsalar da yazımızın başında bu ayrımı vurgulayalım dedik.
Kabloların, aslında yangınla 2 sınavı vardır. İlki yangına karşı gösterdiği reaksiyon (Fire Reaction) diğeri ise yangın esnasında görevini yapabilmesi (Fire Retardant)’dir.
1. Kablonun Yangına Gösterdiği Reaksiyon (Fire Reaction)
Yangın esnasında yaşanan ölümlerin büyük kısmının dumandan boğulmak olduğu söylenmektedir. Haliyle bir yangın olduğunda, içeride bulunanların dumandan etkilenmeden en kısa sürede tahliye edilebilmesi lazımdır. Eğer içeride bulunan eşyalar, yanınca ağır duman çıkarıyor ve görüşü kapatıyorsa insanlar kaçış yollarını kolayca bulamayacaklardır. İçeride kaldıkları süre uzayınca da dumandan etkilenmeleri kaçınılmaz olacaktır. Üstelik soludukları duman zehirliyse işler daha kötü olacaktır.
Bina içinde kullanılan her eşyanın yangına karşı nasıl tepki verdiği önemliyse, kablolar da tıpkı birer eşya gibi düşünülüp yangın esnasındaki reaksiyonları göz önüne alınmalıdır. Bu açıdan değerlendirilen kablonun yangın anında iletimde kalması, görevini yapması beklenmez. Mesela bir yazıcıyı, bir bilgisayarı, bir sirkülasyon pompasını,vb. tüketeçleri besleyen kablo yangın anında iletimden çıksa ve yazıcı çalışmasa hiç bir şey olmaz. Sadece yangına maruz kaldığında yangını büyütmemesi, alevleri iletmemesi, duman yoğunluğunun az olması, eriyip akmaması, yanınca çıkardığı gazın zehirsiz olması aranır. Bu tür kablolar yangın anında çalışmasına ihtiyaç olmayan aydınlatma, priz, güç, zayıf akım, vb. kablolar olabilir.
Bir kablonun yangına gösterdiği reaksiyonun sınıfları, dereceleri vardır. Bunlar standartlarla belirlenmiştir. İlgili standartlarda bir kablonun nasıl test edileceği detaylı olarak verilmiş, testin neticesine göre o standarda uygunluk verilebileceği ifade edilmiştir.
Prysmian kablonun kataloğundan 3 tip kablo(NYY, N2XH ve N2XH FE180) üzerinden örneklerle ilerleyelim.
NYY Kablo
N2XH Kablo
N2XH FE180 Kablo
1.1. Aleve dayanıklılık (Flame Retardant) IEC60332-1-2
Katalogda NYY kablonun sayfasına geldiğimizde aşağıdaki mavi logoyu görüyoruz.
Bu logo, kablonun IEC60332-1-2’de tanımlanan test prosedürünü geçtiğini ve alev iletiminin izin verilen sınırlar içinde kaldığını ifade ediyor.
Bu testte tek bir kablo düşeyde montajlı iken üzerine uygulanan alevi ne kadar yükseğe taşıdığına bakılıyor.
1.2. Aleve dayanıklılık (Flame Retardant) IEC60332-3-24 Cat C.
N2XH tipi kabloya geldiğimizde mavi logoların çoğaldığını görüyoruz. İlk olarak NYY tipi kablo’da görülen IEC 60332-1-2 standardına göre yapılan alev testinin bu tip kabloda da başarılı sonuç verdiğini anlıyoruz.
Ancak NYY tipi kablodaki testin bir sonraki aşaması olan IEC 60332-3 testi de yapılmış ve başarılı sonuç alınmıştır. Üstteki testte tek bir kablonun davranışına bakılmıştı. Ama bu testte düşey olarak montajlı, demetlenmiş kablolar aleve maruz bırakılıyor. Eğer alev yukarı doğru izin verilen limitler dahilinde yükselmişse test başarılı kabul ediliyor.
IEC60332-3-24. Cat C ifadesi kategori C’yi ifade eder. Yani teste sokulan numunenin metresinde 1,5litre metal olmayan malzeme varmış. (7 litre olursa Kategori A, 3,5 litre olursa Kategori B sayılır)
1.3. Yanan Damlacık Testi (Droplet test) IEC 60332-1-3
N2XH kablomuzdan devam edelim. Sırada yanan damlacık testi var. Yanan damlacıklar yangının yayılması açısından tehlikelidir. Bu nedenle kablonun yanan damlacık üretmemesi gerekir. Yanan damlacık testi IEC60332-1-3’de detaylarıyla verilmiştir. Satandartta verilen süre boyunca alev uygulanan kablo numunesinin damlacık üretip alttaki kağıdı tutuşturmaması beklenir. Eğer tutuşma olmazsa test başarılıdır.
1.4 Halojenden Arındırılmış (Halogen Free) IEC60754-1
Periyodik cetvelin 7A grubunda yer alan gazlar halojen gazlardır. Flor, klor, brom, iyot, ve astatin’den oluşan bu gazlar normalde tek başlarına bulunmazlar. Mesela NaCl formüllü sofra tuzundaki klor zehirli değilken tek başına açığa çıkınca zehirli bir gaz oluyor. Aynı şekilde Polivinilklorür (PVC) izoleli kablolardaki klor yanarak açığa çıkınca yangından kaçmaya çalışan kişiler zehirli gaz soluyup bayılabilirler, kendilerini kurtaramayabilirler.
Kablonun yanması durumunda halojen gaz üretip üretmediğinin testi IEC 60754-1 /2 standartlarındaki testlerle kontrol edilir. Bu testi başarıyla geçmiş kabloların yangın esnasında zehirli gaz üretmeyecek olmaları insanların tahliyesi açısından önemlidir.
Tabi kabloda gösterilen bu titizliğin, binanın içine konulan tüm eşyalarda da gösterilmesi gerekir. Aksi takdirde kablomuz zehirli gaz üretmese bile PVC kaplamalı bir mobilyanın etkisi yine çok kötü olacaktır.
1.5 Asitlik derecesi ve iletkenlik testi (Acidity & Conductivity) IEC60754-2
N2XH kablonun katalog sayfasında IEC60754-1/2 olarak belirtilmiş ama IEC60754-1 halojenden arındırılmış olduğunu test eder, IEC60754-2 ise kablonun yanma durumunda asitlik derecesini ve iletkenliğini test eder. Test sırasında numune kablo belli bir derecede yakılır. Çıkan gazlar su dolu bir kaptan geçirilir. Suyun pH değeri ve iletkenliği ölçülür. Bu değerler izin verilen limitler dahilinde olmalıdır. Bu standarda uymayan kablolar yangın esnasında suyla birleşerek ait oluşturabilir, yangının vereceği zarar engellense bile asidin vereceği zarar ayrı bir ekonomik külfet oluşturabilir.
Bazı kataloglarda EN 50267-1/2’ye uygunluktan bahsedilmektedir ama bu standart yürürlükten kalkmıştır. Yerini IEC 60754-1/2 almıştır.
1.6. Düşük Duman Yoğunluğu (Low Smoke Emission) IEC 61034-1/2
Yukarıda da değinildiği gibi, yangın esnasında yoğun bir duman olması zehirli olmasa bile görüş alanını kısıtlayacağından insanların kaçışını imkansız hale getirebilir. Bu sebeple kabloların yandıklarında yoğun bir duman çıkarmamaları istenir.
IEC 61034-1/2 standardındaki tariflenen testlerde yakılan bir (yada daha fazla) kablonun çıkardığı dumanın ışık iletimini ne kadar azalttığı tespit edilir. %60ın üzerinde ışık iletimi gerçekleşirse test başarılı kabul edilir.
2. Kablonun Yangında Görevini Yapabilmesi (Fire Retardant)
Buraya kadar kablomuza bir “eşya” muamelesi yaptık. Buradan sonra kabloya “kablo” muamelesi yapmanın vakti geldi.
Yangın pompası, duman uzaklaştırma fanı gibi bazı cihazların yangın esnasında çalışıyor olmaları gerekir. Yangının nerede başlayacağı, nereye sıçrayacağını bilemeyiz. Bu cihazları besleyen kabloların geçtiği zonlarda yangın olabilir ve bu kablolar yanıp hayati önem taşıyan cihazların çalışmasını sekteye uğratabilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için yangına dayanıklı kablo kullanmamız gerekir. Böylece yangının içinde bile bu kablolar gerilim altında kalmaya, akımı iletmeye ve cihazı beslemeye yani fonksiyonlarını yapmaya devam ederler.
Tıpkı ilk kısımda olduğu gibi “yangına dayanıklı” demekle iş bitmiyor. Bu kablonun ne ölçüde yangına dayandığını, ne süreyle fonksiyonunu yerine getirmeye devam ettiğini test edilip onaylanması lazım ki gönül rahatlığıyla kullanılabilsin. Bu noktada yine uluslararası standartlara başvuruluyor.
2.1. Yangına Dayanıklı (Fire Resistance) IEC 60331-21
Katalogda N2XH FE180 kablo sayfasına geldiğimiz yukarıda anlattığımız tüm mavi logoların yanında bir de “yangına dayanıklı” logosunu görürüz.
Bu kablo IEC 60331-21 numaralı standartta tariflenen teste girmiş ve belli bir sıcaklıktaki alevin içindeyken gerilim altında kalmaya, test akımını geçirmeye devam edip etmediği kontrol edilmiştir. Aslında bu test tek bir numune kablo üzerinde yapılır ve kablonun izolasyonunun bütünlüğünün bozulup bozulmadığına bakılır. Neticede izolasyonu bozulan kablo ya kısadevre olacak devre kesiciyi açacak ya da koparak iletimi kesecektir. Bu durumda kablo, “kablo olma” fonksiyonunu yerine getirmemiş olacaktır. Eğer kablonun izolasyonu uygulanan testte bütünlüğünü bozmadan hedeflenen süre boyunca görevini yapmaya devam ederse testi başarıyla geçmiş olur. Bu izolasyonu kontrol eden bir standarttır, elektriksel fonksiyon testi değildir. Fonksiyon testleri aşağıda bahsedeceğimiz başka standartlarla yapılır.
Ama kablonun yangına dayanıklılığı anlamında tek test standardı IEC 60331-21 değildir. Kablonun çapına, tipine ve test koşullarına göre değişen standartlar vardır. Standartların detayına girmeden kısaca başlıklarını verelim:
| IEC 60331-21 | Beyan gerilimi 0,6/1kV’a kadar olan kablolar |
| IEC 60331-23 | Elektrik Data Kabloları |
| IEC 60331-24 | Fiber Optik Kablolar |
Bu üç standart ilk çıkan standartlardır. 750ºC alev sıcaklığı esastır. Ancak kablo yangında sadece sıcaklığa maruz kalmayabilir. Yukarıdan yanarak düşen parçalar kabloya, kablonun bağlı bulunduğu konsollar mekanik darbe uygulayabilir. Bu durumu da simüle etmek adına aşağıdaki standartlar geliştirilmiştir. Hatta bu standartta alev sıcaklığı 830ºCye çıkarılmıştır. Bu testlerde numune kablo 830ºClik alev altındayken periyodik olarak kabloyu taşıyan mekanizma üzerine mekanik şok uygulanmaktadır. Test süresince kısadevre olmayan, test akımını taşımaya dem eden kablolar testi başarıyla geçmiş olur.
| IEC 60331-1 | Toplam çapı 20mm’yi aşan ve beyan gerilimi 0,6/1kV olan kablolar |
| IEC 60331-2 | Toplam çapı 20mm’yi aşmayan ve beyan gerilimi 0,6/1kV olan kablolar |
| IEC 60331-3 | Metal pano içinde ve beyan gerilimi 0,6/1kV olan kablolar |
Yukarıda IEC 60331 standardının giriş bölümünde ilgili standartların listesi vardır. Özellikle IEC 60331-1 ve 2 numaralı standartların uygulanması tavsiye edilmektedir.
IEC 60331 standardı ve “FE180” ibaresi arasındaki ilişki aslında net değildir. IEC 60331 standardının 8.1 maddesinde alev ve darbe uygulama için 30-60-90 veya 120 dakikalık sürelerden birinin seçileceği söylenmektedir. 180 dakika diye bir opsiyon yoktur.
Testin başarıyla tamamlanması durumunda ise kabloya XX, testte esas alınan süre olmak üzere IEC60331-1 (XX) işaretinin konulabileceği söylenmiştir. Yani 90 dakika boyunca aleve ve darbeye dayanarak testi tamamlamış ve çapı 20mm geçen 0,6/1kV luk kabloya IEC60331-1 (90) olarak işaret vurulabilir.
Görülüdüğü gibi “FE180” ibaresi standartta geçmemektedir. Ama uygulamada “Flame Exposure” -“Aleve maruz kalma” anlamında FE ibaresi ve 180 dakika anlamında 180 yazılarak “FE180” şeklinde ifade edilmektedir.IEC standardında olmamasına rağmen VDE 0472-814 standardında 180dk alev uygulama süresi olduğundan ve genelde bu süre imalatçılar tarafından esas alındığından sıklıkla FE180 ile karşılaşmaktayız.
2.2. Yangına Dayanıklı (Fire Resistance) EN 50200
Bir standardımız daha var yangına dayanıklılık açısından kabloyu test eden.: EN 50200
Bu standart, acil durumda devrede olması gereken cihazları besleyen küçük elektrik ve sinyal kablolarını kapsadığından daha çok zayıf akım kablo kataloglarında karşımız çıkar. Aşağıda Erse kablonun bir ürünü var:
Kabloda FE180 ibaresinin yanında PH120 diye bir ibare daha vardır. İşte bu EN 50200de tariflenen testi başarıyla geçtiğini ve 120 dakika boyunca görevini yaptığını ifade eder. Bu testte numune kabloya 830ºC alev uygulanır ve periyodik olarak mekanik şok verilir. Yani bir yukarıki maddede anlattığımız, kablo çapına göre, IEC 60331-1 ya IEC 60331-2 ‘den farklı bir test değildir.
Kataloglarda IEC 60331-21/23/24’e göre FE180 diye yazılıp EN50200’e göre de PH120 yazmak kabloya sanki daha “dayanıklı” bir görüntü verdiğinden olsa gerek iki ibare ayrı ayrı veriliyor. Halbuki IEC artık IEC 60331-21/23/24 testlerini tavsiye etmiyor, yerine IEC 60331-1/2 testlerini tavsiye ediyor ki bu testler EN50200’e tekabül ediyor. Şimdi üreticiler içinde mekanik şok olmayan sadece alev testi olan IEC 60331-21/23/24 testlerini terkedip içinde mekanik şok ve daha yüksek dereceli alev testi olan IEC 60331-1/2 ye geçerlerse FE180 yazamayacaklar. Belki de FE120 yazacaklar ki bu da “tenzil-i rütbe” gibi algılanacaktır. Bunu yapanlar olsa bile yapmayanların FE180i karşısında haksız rekabete uğrayacaklardır.
EN 50200 testinde 15-30-60-90-120 dakikalık opsiyonlar vardır. Bu sürelerden birini hedefleyip ona göre PH değeri alınabilir. Ancak EN50200’ün bir karmaşası var. Alev testi ve mekanik şok yanında su spreyi uygulanmasına ilişkin tarifi de var. Ama testin içinde yok. Sadece uygulamak isterseniz şöyle şöyle yapacaksınız diye tarifi var. Bu tarif “Annex E” kısmında yer alıyor. Bazı üreticiler kataloglarında su spreyi testinin de uygulandığını vurgulamak için “EN 50200-Annex E ‘ye göre PH90” bir ifade kullanıyorlar. ,
“PH” ifadesinin nereden geldiğine de kısaca değinelim. 2000 yılında Avrupa komisyonu bir karar yayınlıyor ve bu kararda (Karar No: 2000/367/EC) yapı işlerinde kullanılan malzemelerin yangına karşı dayanıklılıklarını sınıflandırma derecelerini yayınlıyor.
Mesela yük taşıma kapasitesini “R” harfi ile derecelendiriyor. Bütünselliği “E”, İzolasyon “I” vs. gibi harflaerle simgeliyor. P ve PH dışındakiler hep yapı malzemelerine ait olanlardır. P ve PH ise kabloya ait derecelendirme harfleridir. Komisyon P ve PH ayrımını da şu şekilde vermiştir:,
Görüldüğü gibi çapı 20mmden az olan güç ve sinyal kabloları için PH kullanılacak, diğer elektrik ve fiber optik kablolar, kablo aksesuarları, konduitler için P harfi kullanılacaktır.
2.3. Yangına Dayanıklı (Fire Resistance) DIN 4102-12
Konu yangın gibi hassas bir şey olunca standartlar bitmiyor. Yangına dayanıklılık testleri tariflerini veren bir çok standart var ama ülkemizdeki yaygın olanlara değiniyoruz. Ve karşımıza sıklıkla çıkan FE180 gibi, PH120 gibi bir ifade daha var: E90
Yine Erse’nin bir ürününe bakalım. Bu sefer E90 yazmış. “E” takısına Alman standardı DIN 4102-12’de rastlanır. Bu standart madde 2.1 ve 2.2’de tariflenen standartlarda daha kapsamlı bir testi içerir. Açıkçası testte gerçek bir yangın simüle edilir. Diğer testlerde özel test düzeneğinde tek bir kablonun davranışı gözlemlenirken bu testte numune kablomuz diğer kablolarla birlikte kablo tavası üzerinde bir odaya konur. Odada 1000ºCye kadar yangın çıkarılır. 90 dakika boyunca kablomuzun görevini yapıp yapmadığına bakılır. test süresince ne kadar dayandığına bakılarak E30, E60 yada E90 olarak derecelendirilir.
Bu durumda FE180 /PH120 yerine FE180/E90 olarak kabloyu tercih etmek daha anlamlı geliyor. Çünkü FE180 ve PH120 testleri birbirine çok benzeyen 2 testtir ama FE180 ve E90 iki farklı koşul ve yöntemlerle yapılmış testtir.
(Resimde DIN 4102-12 ‘ye göre test düzeneği görülmektedir)
3. Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (Construction Products Regulation-CPR)
Madem kablo kataloglarından yürüdük, bu bölümde de öyle yapalım. Prysmian’ın kablo kataloğunda kablo isminin yanın aşağıdaki gibi resimlerde de gösterildiği üzere Eca, Bca gibi ifadeler yer almaktadır.
Bu kısaltmalar, Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinde(CPR) ilgili kablonun yangın sınıfını belirleyen derecelerdir. Yukarıdaki bölümlerde anlattığımız testlerin yanında bir de bu nedir diye sorabilirsiniz? CPR, uukarıdaki testleri de içeren daha kapsamlı bir düzenlemedir.
CPR, standarttan öte bir kanundur. 2013 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde kanun halinde uygulanmaya başlanmıştır. Sadece kabloları değil, tüm yapı malzemelerini ilgilendiren bir düzenlemedir. Bu düzenleme aynı yıl Bakanlar Kurulu kararı ile resmi gazetede yayınlanarak Türkiye’de de yürürlüğe girmiştir. (Resmi gazete için tıklayınız)
2017 yılında, yapı malzemelerinin yangına tepki sınıflarına, yapı elemanlarının yangına dayanıklılığına dair bir tebliğ yayınlanmıştır. Bu tebliğe göre malzemeler A, B, C, D, E ve F olmak üzere farklı performans sınıflarına göre sıralanıyor.Bu sınıfların yanına malzeme tipine göre birer indis gelmektedir.
Döşemeler için “Floor” dan esinlenerek FL indisi konmuştur. A1FL, A2FL, BFL, … FFL gibi
Doğrusal Boru İzolasyonları için “Linear”dan esinlenerek L indisi konmuştur. A1L, A2L, BL, … FL gibi
Kablolar için de “Cable” anlamında “ca” indisi konmuştur. Aca, B1ca, B2ca, … Fca gibi
CPR kapsamında yangına karşı performansı gösteren bu dereceleri almak için hangi testlerin uygulanacağı ve nasıl test yapılacağı için TS EN 50575’de bir tablo olarak verilmiştir. (Aşağıdaki tablo Erse Kablo’nun sitesinden alınmıştır)
Bu tabloyu incelediğimizde sağ üç kolondaki standartlar yukarıdaki bölümlerde değindiğimiz ve artık tanıdık gelen standartlardır.
EN 60332-1-2 aleve dayanıklılık, EN61034-2 düşük duman yoğunluğu, halojenden arındırılmış testleriydi. ama görüldüğü gibi B, C, D sınıfları için EN50399 numaralı standartta anlatılan testlerin de yapılması istenmektedir. A sınıfı içinse EN ISO 1716 numaralı standarttaki test istenmektedir.
Aslında EN 50399’da benzer testleri yaptırıyor ama farklı metotları kullanıyor. EN50399’daki testler şunlardır:
a) Alev yayılımı;
b) ısı salınım oranı;
c) toplam ısı çıkışı;
d) duman üretim oranı;
e) toplam duman üretimi;
f) yangın büyüme oranı endeksi;
g) alevli damlacıkların / parçacıkların oluşması.
Bu testlerden sonra sınavdan “kaç aldığımız” EN 13051-6 satnadartında anlatılanlara göre belirleniyor. Aşağıdaki tabloda EN13501-6’yı baza alarak yangın performans sınıfına göre hangi kriterleri sağlamak gerektiği gösterilmiştir.
Bu tabloda geçen bazı ifadeler şu anlama gelmektedir:
PCS : Brüt kalori değeri
FIGRA : Yangın büyüme oranı
THR : açıpa çıkan toplam ısı
TSP : Toplam duman oluşumu
FS : Alev yayılımı (hasarlı uzunluk)
H: Alev yayılımı
SPR : Ortalama duman oluşumu
Bu tabloya bakarak teste soktuğumuz kablomuzun A ile F arasında hangi notu tespit edilmektedir. Ama ek sınıflandırma şartı da konulduğundan B1, B2, C, D notlarınından birini aldıysak “duman üretimi”, “yanarak düşen parçacıklar” ve”asitlik derecesi” açısından ilave bir sınıflandırma daha yapılmaktadır.
Duman üretimi açısından sınıflandırma
| TSP (1200s) | SPR (azami) | Geçirgenlik (G) | |
| s1 | ≤ 50m2 | 0,25 m2/s | |
| s1a | ≤ 50m2 | 0,25 m2/s | ≥ %80 |
| s1b | ≤ 50m2 | 0,25 m2/s | %60 ≤ G < %80 |
| s2 | ≤ 400m2 | 1,5 m2/s | |
| s3 | Performans belirtilmemişse veya s1/s2 yi sağlayamamışsa | ||
Yanarak düşen parçacıklar açısından sınıflandırma
| d0 | 1200s içinde hiçbir alevli parçacık / partikül düşmemişse | ||
| d1 | 1200s içinde alevli damlacık/ partikül düşüyor ama 10s içinde sönüyorsa | ||
| d2 | Performans belirtilmemişse veya d0/d1 i sağlayamamışsa | ||
| İletkenlik (İ) | pH | |
| a1 | İ<2,5 μS/mm | pH>4,3 |
| a2 | İ<10 μS/mm | pH>4,3 |
| a3 | Performans belirtilmemişse veya a1/a2 yi sağlayamamışsa | |
Bu noktada önemli bir vurgu yapalım: CPR kabloya “eşya” muamelesi yapar ve yangındaki performansını sınıflandırır. Ama yangın esnasında çalışması beklenen kablolar için bir sınıflandırma yapmaz. Yani bir kabloda FE180 varsa ilaveten Bca s1 gibi bir sınıflandırma beklenmez.
Peki, bu sınıf sınıf kablolardan hangisini hangi yerde kullanacağız? Bununla ilgili en güzeli yangın danışmanının raporunu istemek ve orada yazanları uygulamak olacaktır. Buna rağmen Kablo Sanayicileri Derneği (Kabloder)’in öneri anlamında yayınladığı bir tabloyu da aşağıda bilgi için paylaşıyorum. (Kabloder’in CPR ile ilgili teknik kılavuzuna buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz)
Bu CPR olayına sanırım en çok kaliteli kablo üreticileri sevinmiş olmalıdır çünkü yapılarda kullanılan her türlü güç, kontrol ve iletişim kablolarının CE işareti taşıması gereklidir. CE işareti almak için sadece LVD (Low Voltage Directive)’e uygunluk yetmemektedir. Artık ilave olarak yukarıda anlattığımız testlerden geçerek DoP (Decleration Of Performans) belgesi alma gerekliliği vardır. Bu uygulamayla kalitesiz kablo üreticilerinin önü kesilmiş olmakta, haksız rekabet azaltılmakta ve son kullanıcıya daha kaliteli bir ürün ulaştırılmaktadır.
Özetlersek, “yanmaz” kabloya iki açıdan bakmak gerekmektedir:
İlki bir “eşya” gibi bakmak, yanması durumunda ortaya ne gibi etkiler çıkarmaktadır. İkincisi ise “kablo” olarak bakmak, yangın esnasında “kablo” olma görevini ne kadar yerine getiriyor, yangında çalışması gereken elektrikli ekipmanların çalışmasını sağlıyor.
Hangi açıdan bakarsak bakalım, kablo seçerken kablo sınıfını bilerek anlayarak seçelim.
Kaynaklar
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/05/20170505-8.htm
https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/105348?AspxAutoDetectCookieSupport=1
http://www.ersekablo.com.tr/tr-TR/tepki-siniflari-test-yontemleri/3735/3916
http://kabloder.org/cpr-teknik-kilavuzu.pdf
https://www.elektriktesisatportali.com/cpr-yapi-malzemeleri-yonetmeligi-305-2011-ab-ve-kablolar-yazi-dizisi-1.html
