Güneş Enerjisi Sistemleri Tesisatı Eğitimi

Mesleğim gereği Güneş Enerjisi Santrallerine(GES) ilgi duymuşumdur. Son dönemde gittikçe popülerleşen GESler hakkında daha derinlemesine bilgi edinmek adına Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesinin 04-08 Ekim 2017 tarihleri arasında düzenlediği GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİ TESİSATI EĞİTİMİ isimli eğitime katıldım. Eğitim ve içeriği hakkında düşüncelerimi, öğrendiklerimi ve tespitlerimi aşağıda başlıklar halinde, işin tekniğine çok girmeden paylaşıyorum.

-Güneş Enerjisi Sistemleri Eğitimi niçin düzenleniyor?

GES projelerinin artmasıyla birlikte uygulamaların yetkili ve ehil kişilerin elinden çıkması gerekliliği kendini iyice belli etmeye başladı. EMO tarafından bu konuda yetki belgesi uygulaması ortaya kondu. Söz konusu belge, 28 Şubat 2015 tarihinde Resmi Gazete‘de yayınlanarak yürürlüğe giren Elektrik Mühendisleri Odası Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üretimine Ait Elektrik Mühendisliği Hizmetleri Yönetmeliği kapsamında verilen Yetkilendirme Belgesi‘dir.

Elektrik Mühendisliği temelinden gelenlerin oda tarafından düzenlenen bu eğitimi alması ve eğitim sonunda sınava girerek başarılı olması neticesinde yetki belgesi verilmektedir. GES kurulumlarında TEDAŞ tarafından bu belge aranmaktadır.

Ancak, açıkçası bu eğitimin sadece EMO çatısı altında EMO’nun sınırlı olanaklarıyla veriliyor olması katılımların sınırlı tutulmasına neden olmaktadır. Katılımlar sınırlı olunca da bütün ülkenin GES talebini gerçekleştirecek ehil kişi sayısının yeterli olmaması gibi bir durum ortaya çıkmaktadır. Yetkili ve ehil kişi sayısı belli bir sayıya ulaşıncaya kadar TEDAŞ tarafından aranan yetki belgesi uygulaması maalesef tam anlamıyla gerçekten uygulamaya girememiş, çok sıkı kontrol edilen bir şart haline gelmemiştir.

-Eğitime katılımda aranan şartlar nelerdir? Katılımcı profili nedir?

Eğitime katılımda aranan şartlar şunlardır:

• EMO üyesi olmak
• Elektrik, Elektrik- Elektronik veya Elektronik Mühendisi olmak
• Aidat borcu olmamak
• Eğitim ücretini yatırmış olmak ( 835TL )

Eğitime ortalama 15-20 kişinin katıldığı ifade edilmiştir. Bizim dönemde ise 16 kişi katılmıştır 20li yaşlardan 50li yaşlara kadar oldukça geniş bir aralıkta mühendisler katılım sağlamaktadır. Eğitim İzmir’de yapılmasına rağmen İzmirli mühendis sayısı bir yada iki tanedir. Katılımcılar genelde Türkiye’nin diğer illerinden gelmişlerdir.

-Güneş Enerjisi Sistemleri Eğitiminde hangi dersler veriliyor? Hangi eğitmenler derslere giriyor?

Eğitimin başında tüm katılımcılara, eğitim boyunca verilecek dersleri ve sunumları içeren kalın ciltli bir kitap veriliyor. Ancak bu kitap, her eğitim başında yeniden bastırılamayacağı için nispeten güncelliğini kaybetmiş olabiliyor. Fakat bu durumu gidermek adına tüm katılımcılara güncel ders notları ve sunumlar e-posta olarak elektronik ortamda mutlaka gönderiliyor.

Eğitim ilk günü dersler sabah saat 10:00’da başlıyor, saat 17:00’ye kadar sürüyor. Eğitim Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsünde veriliyor. Tanışma ve genel bilgilendirmenin ardından Oğuz Perincek Güneş enerjisi teknolojilerini anlatıyor.

İkinci gün derler yine Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsünde veriliyor ve yine 10:00 ila 17:00 saatleri arasında yapılıyor. Günün ilk yarısında Olgun Sakarya, Lisanssız enerji mevzuatı hakkında bilgiler veriyor. İkinci yarısında ise Oğuz Perincek eviriciler, sayaçlar, elektrik tesisatı ile ilgili dersler veriyor.

Üçüncü gün dersler biraz sıkışık oluyor. Sabah 09:00 ila 18:00 saatleri arasında EMO merkezinde eğitim veriliyor. Günün ilk saatinde Bülent Çarşıbaşı, statik ve dinamik hesaplar hakkında bilgi veriyor. Daha sonra öğlene kadar Mutlu Boztepe, şebeke bağlantılı sistemleri anlatıyor. Günün ikinci yarısında ise Taner İriz, Şebeke bağlantılı GESlerin elektrik projelerinde istenilen hesaplar hakkında dersler veriyor.

Dördüncü gün,  10:00 ila 17:00 saatleri arasında EMO merkezinde eğitim veriliyor. Egemen Azmak, Şebekeden bağımsız sistemleri günün ilk yarısında anlatıyor. Öğleden sonra ise Azim Şahin, proje dosyası hazırlanması ve proje onay süreci dersini veriyor. Günün son saatinde ise eğitim değerlendirmesi ve sınav yapılıyor. Yetki belgesi verilmesi için sınavda 100 üzerinden asgari 70 alınması arandığından 30 sorundan en az 21 tanesi doğru yanıtlanmalıdır.

Beşinci gün, tüm katılımcıları Urla’da bir tanesi 72kW gücünde, diğeri ise 880kW gücünde 2 tane güneş enerji santraline götürmek suretiyle teknik gezi yapılıyor. Daha sonra güzel bir yerde hep beraber gözleme yendikten sonra beş günlük eğitim tamamlanmış oluyor.

-Verilen eğitimler yeterli olmakta mıdır?

Hayatın normal akışı içinde 4-5 gün kendinize ayırıp bir konuda derinlemesine araştırma yapıp bilgi sahibi olmak pek kolay sayılmaz. Ama EMO, bu anlamda  işimizi kolaylaştırıp hem öğrenilecek konuları derleyip önümüze getirmiş oluyor, hem de söz konusu 4-5 günü bir şekilde ayırmamızı sağlıyor. Konuyla ilgili tüm başlıkları veriyor. Kimi yerlerde konulara çok sığ değiniyor, kimi yerlerde ise derinlemesine dalıyor. Eğitimin sonunda epeyce bir şey öğrenmiş oluyorsunuz ama bilindiği gibi eğitim hayat boyu sürer…

Ayrıca eğitimin başında tüm katılımcılara mesleki sorumlulukları ve davranış ilkelerini hatırlatan bir belge imzalatılıyor. Yani söz konusu eğitim, mühendisin topluma karşı olan görevlerini hatırlatması açısından farklı bir misyonu da yerine getirmiş oluyor.

-Güneşimiz ile ilgili bazı bilgiler

Güneş bir yılda 1,5×10^18 kWh enerji üretir.

Bu enerjinin 5,5×10^17 kWh lik kısmı dünya yüzeyine ulaşır.

Dünyadaki rüzgar enerjisi potansiyeli 6×10^14 kWh’tir.

İnsanlığın enerji ihtiyacı ise yılda 4×10^14 kWh’tir.

Görüldüğü gibi rakamlar çok büyüktür. Güneşin dünya yüzeyine gelen enerjisinin sadece binde birini kullanabilsek bile tüm insanlığın enerji ihtiyacı karşılanabiliyor.

-Güneş enerjisi sistemlerinin çalışma prensibi ve elemanları nelerdir?

Bu sistemler açıkçası elektrik devresi açısından teknik anlamda çok kolay devrelerdir. Bilinmesi gereken elbette bazı incelikler vardır ama pek zor ve karışık bir konu sayılmaz.

Güneş enerjisi sistemleri, 2 şekilde uygulanıyor. İlki şebekeden bağımsız yani “Off-grid” sistemlerdir. Bunlar elektrik beslemesinin getirilmesinin mümkün olmadığı yada ekonomik olmadığı tüketim noktalarına kuruluyor. Diğeri ise şebekeye bağlı sistemler yani “On -grid” sistemlerdir.Bu sistemler, enerjisinin bir kısmını kendisinin üretmek istediği tüketim noktalarına kurulmaktadır. Üretilen enerjinin bir kısmı şebekeye satılabilmektedir.

Her iki sistemde de güneş panelleri, eviriciler ve elektrik panosu yer almaktadır. Şebekeden bağımsız sistemlerde ise ilaveten akü yer almaktadır.

Aşağıdaki resimde şebekeden bağımsız bir sistem yer almaktadır.

Fotovoltaik panellerin içinde, yaklaşık 10x10cm yada 15x15cm boyutlarında olan fotovoltaik hücreler vardır. Yarıiletken malzemeden yapılan bu hücrelerin üzerine  güneşten gelen ışınım (ısı değil!) düştüğünde bu hücreden bir eletron akışı meydana gelir ve belli bir DC gerilim elde edilir. Bu gerilim değeri nispeten küçük olduğundan bir çok hücre seri ve paralel bağlanarak gerilim değeri istenilen seviyeye getirilir. Piyasadaki standart akü şarj gerilim seviyelerini sağlayacak DC gerilimler göztilerek fotovoltaik paneller üretilir. Fotovoltaik paneller yine seri ve paralel bağlanarak istenilen güç sağlanır. Ancak fotovoltaik panellerden üretilen gerilim DC olduğundan bunu alternatif gerilime dönüştürmek için eviriciler kullanılır. Günümüz teknolojisinde eviriciler oldukça ilerlemiştir. Sadece gerilimi alternatife dönüştürmekle kalmayıp, devreyi korumak, şebekeyi izlemek, akü şarjını sağlamak, devreyi monitörize etmek gibi bir çok görevi de yerine getirmektedir. Eğer sistem şebekeden bağımsız ise aküler öncelikle şarj edilir, sonra evirici gerilimi evirir ve tüketiciye gönderir. Şebekeye bağlı sistemlerde ise akü kademesi yoktur, evirici üretilen enerjiyi şebekeye gönderir.

-Gölgeden korunmak çok önemli

Fotovoltaik panellerin üzerine eğer bir cismin gölgesi düşerse, o gölgenin düştüğü hücrenin gerilim seviyesi düşüyor. Bu da diğer hücrelerle arasında potansiyel farkı meydana getirdiğinden panelin toplam verimi çok düşüyor. Günümüzde zaten düşük olan panel verimlerinin daha da aşağıya düşmemesi adına planlama yaparken gölgeden mutlaka kaçmak gerekiyor. Hatta özellikle konutlarda ve çatı uygulamalarında etrafta daha çok nesne olacağından özel bilgisayar programlarıyla tüm yıl için gölge durumu analiz edilerek panellerin optimum yerleşim yeri tespit ediliyor.

Hatta yapılan araştırmalar panelin üstünün %3 gibi küçük bir oranda gölgelenmesinin bile toplamda panel verimini %25 oranında azalttığı tespit edilmiştir. %6,5 oranında gölgelenirse bu verim kaybı %44e çıkmaktadır. Yani, neredeyse panelin yarısı çalışmamaktadır!

Büyük paralar harcayarak kurulan panellerin küçük bir gölge faktörüne feda edilmemesine çok dikkat edilmelidir.

-Fotovoltaik hücre çeşitleri

1. Kristal silikon FV hücreler
   1.  Tek kristal (monokristal) FV hücreler
   2. Çoklu kristal (polikristal) FV hücreler
2. İnce Film FV hücreler
   1. Amorf silikon FV hücreler
   2. Kadmiyum Tellür FV hücreler
   3. Bakır İndiyum Galyum Selenyum FV hücreler
3. III-V Grubu FV hücreler
   1. Kuantum kuyulu FV hücreler
   2. Çok eklemli FV hücreler

Bu hücreler arasında en yaygın olanları kristal silikon FV hücrelerdir. Monokristallerin verimleri %18-%19 ları bulurken polikristaller %16-%17leri bulmaktadır. Aslında bu verim değerleri çok düşüktür. Yani güneş gibi bedelsiz bir enerji kaynağı olmasa bu verim değerinde bir üreteç yapmak hiç mantıklı gelmez. Lakin sisteme giren enerji bedelsiz olduğu için %1ini bile kullansak artı tarafta kalırız.

Bu hücrelerin hammadeesi SiO2 yani silisyumdioksittir, yani bildiğimiz kumdur. Dünyada oksijenden sonra en çok bulunan element silisyum olduğuna göre fotovoltaik panellerin fiyatları neden ucuz değildir? Cevabı silisyumun saflaştırılmasında yatmaktadır. SiO2 işlenerek %99 saflıkla silika elde edilir. Daha sonra pahalı ve ileri tekniklerle %99.9999 saflıkla silisyum sağlanmaktadır. Yani saf silisyum elde etmek pahalı bir işlemdir ve önemli miktarda enerji tüketir.

Zaten burada ilginç bir ironi vardır. Temiz enerji üretecek hücreleri üretmek için silisyumu saflaştırmak adına kayda değer miktarda miktarda fosil yakıt kullanarak hücreyi imal etmek gerekmektedir. Yani FV hücre, üretimi aşamasında tüketilen enerjiyi geri ödeyecek olduğundan hayata borçlu olarak gelmektedir. Ama şimdiden söyleyelim, bu durum güneş enerjisi alternatifini yenilenebilir enerji olmaktan uzaklaştıracak bir kriter kesinlikle değildir.

Yukarıdaki resimde açıkmavi çok renkli olan polikristal hücredir. Diğeri ise monokristal hücredir. Monokristallerin 4 köşesi pahlı olduğundan ilk bakışta ayırt etmek oldukça kolaydır. Ayrıca bir nevi cam olduklarından bu hücreler çok kırılgandır. Ayrıca oksijen ile temaslarının olmaması gereken. Yoksa oksitlenip fonksiyonlarını yitirirler. Bu sebeplerden dolayı hücrelerin mutlaka korunması gerekmektedir. Bu sebeple laminasyon yapılmaktadır. Yani tıpkı kimlik belgelerinin PVC kaplanması gibi özel saydam bir malzeme ile kaplanmaktadır. Ancak hücreler tek tek kaplanmamakta yanyana dizilip seri yada paralel bağlandıktan sonra laminasyon yapılmakta, böylece FV paneller üretilmektedir.

Aslında hücreler oksitlenmese ve dış etkenlere karşı olsa yıllar içinde verim kaydına uğramayacaktı ve onlarca yıl ilk günkü gibi çalışmasına devam edecekti. FV panellerin 20 yıl içinde yaklaşık %20 gibi verim kaybı yaşamaları aslında laminasyon teknolojisinden kaynaklanmaktadır. Maalesef en iyi laminasyon bile yıllar karşısında dayanamıyor, azar azar içeri oksijen almaya başlıyor ve hücrelerin verim kaybına neden oluyor.

Bu arada FV panellerin nakliyesinde, montajında azami özen gösterilmelidir. Her ne kadar paneller koruma sağlasa da panellerin içindeki hücreler kırılgandır. Hücrelerde meydana gelebilecek mikro çatlaklar tıpkı gölge etkisi gibi tüm panelin veriminin düşmesine neden olacaktır.

Gerçi, bu gibi durumlarda tüm panelin veriminin düşmemesi, verim kaybının sadece mikro çatlağın yada gölgenin bulunduğu hücre sırasıyla sınırlı kalması için bypass diyotları kullanılmaktadır.

-Şebeke Bağlantılı Sistemlerde Uygulamaya Yönelik Mevzuat Yasal Mevzuat

Ülkemizde yasal hiyerarşi şu şekildedir:

En başta Anayasa vardır. Onun ardından Yasalar gelir. Daha sonra Tüzükler vardır. (Bizim piyasamızda Tüzük yoktur.) Tüzükleri Yönetmelikler izler. Daha sonra Tebliğler vardır. Sonrasında Kurul Kararları gelir. En son olarak da Duyuru ve İlanlar vardır.

Ülkemizde GES kurulması ile ilgili yasal mevzuatı oluşturan hususlar hiyerarşi sırasına göre aşağıda tek tek maddelenmiştir.

1) KANUNLAR

• 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (RG: 03.03.2001 – 24335/ Mükerrer)
• –5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi
  Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (RG: 18.05.2005 – 25819)
• 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu (RG: 02.05.2007 – 26510)
• 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (RG: 30.03.2013 – 28603)

2) YÖNETMELİKLER

• Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği (RG: 02.11.2013 – 28809)
•  Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar
  Hakkında Yönetmelik (RG: 04.10.2005 – 25956)
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde
  Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkında Yönetmelik
  (RG: 24.06.2016 – 29752)
• Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesisleri Hakkında Yönetmelik
  (RG: 19.06.2011 – 27969)
• Rüzgar ve Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi Kurmak Üzere Yapılan
  Önlisans Başvurularına İlişkin Yarışma Yönetmeliği (RG: 13.05.2017 – 30065)
• Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (RG: 02.10.2013 -28783)
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik (RG : 01.10.2013 – 28782)
• Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi Kurmak Üzere Yapılan Lisans Başvurularına İlişkin Yarışma Yönetmeliği (RG : 29.05.2012 – 28307)
• Rüzgar Enerjisi Santrallerinin Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezine Bağlanması Hakkında Yönetmelik (25.02.2015 – 29278)
• Rüzgar Kaynağına Dayalı Elektrik Üretimi Başvurularının Teknik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (20.10.2015 – 29508)

3) TEBLİĞLER

• Rüzgar Ve Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularına İlişkin Ölçüm
  Standardı Tebliği (RG: 22.02.2012 – 28212)
• Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ (RG: 02.10.2013 – 28783)
• Rüzgar Ve Güneş Enerjisine Dayalı Önlisans Başvuruları İçin Yapılacak Rüzgar ve Güneş Ölçümleri Uygulamalarına Dair Tebliğ (RG:17.06.2014

4) KURUL KARARLARI

• Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularında İstenecek Bilgi ve Belgeler
  Listesi (RG: 14.06.2012 – 28323)
• Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularında İstenecek Bilgi ve Belgeler Listesi (RG: 12.05.2013 – 28645)

5) DUYURU / İLAN

• Lisanssız Elektrik Üretimine Dair Yol Haritası (EPDK – 20.06.2012)
• Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesislerinin Bağlanabileceği Trafo
  Merkezleri ve Bağlantı Kapasiteleri (RG: 11.08.2011 – 28022)
• Lisanssız Üretim Tesisleri İçin Trafo Merkezi Kapasiteleri (TEİAŞ –08.08.2012)
• Güneş Enerjisine Dayalı Lisanssız Elektrik Üretim Projeleri Şablonu (TEDAŞ – 21.09.2012)
• Elektrik Tesislerinin Proje Onay ve Kabul Yetkilendirilmesi (ETKB – 13.01.2015)
• Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (Yönetmelik) ve Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ (EPDK / 26.10.2016 – 26.11.2016)
• Lisanssız Elektrik Üretim Kapsamında (RES-GES) Kapasite Tahsisi (TEİAŞ )

-10 kW altındaki GES Tesisleri

Üretim tesisinin şebekeye bağlanması ile ilgili mevzuatta şu maddeler vardır:

• Kurulu gücü ≤ 5 kWe ise AG seviyesinde tek fazlı olarak,
• Kurulu gücü > 5 kWe ise AG seviyesinde üç fazlı olarak bağlanır (T .md5.f2)
• Kurulu gücü ≤ 11 kWe ise AG seviyesinden,
• Kurulu gücü > 11 kWe ise teknik değerlendirme sonucuna göre AG veya YG seviyesinden şebekeye bağlanır . (Y .md12.f1)

Burada özellikle son madde, yoruma açıktır. 12kW tesis yaptıran bir yatırımcıdan tekn,ik değerlendirme sonrası YG seviyesinden şebekeye bağlanması istenebilir. Bu durumda YG panoları, trafo, belki kmlerce YG kablosu, vs. gündeme gelecektir. Yani 12kW mertebesinde bir üretim için son derece anlamsız bir uygulama olacaktır. Yani mevzuat bu noktada yetersiz kalmaktadır. Şu anda 1kW lık GES kuran da1MWlık GES kuran da aynı mevzuata tabidir. Aralarında gerek teknik gerekse maliyet açısından çok fark olan bu iki uygulamanın aynı mevzuata bağlı olması yeni bir yönetmelik çıkarılması ihtiyacını doğurmuştur. Bugünlerde 10kW altı GES tesislerinin kurulması hakkında yönetmeliğin çıkarılacağı ve mevzuattaki bu boşluğun giderileceği söylenmektedir. Hatta mevzuat biraz kolaylaştırılırsa çatı tipi GES uygulmasının ülkemizde yaygınlaşacağı tahmin edilmektedir.

-Kapasite Tahsis Tablosu

Tam adı “ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK  KAPSAMINDA KAPASİTE TAHSİS TABLOSU” olan bir tablo var. Bu tablo her aybaşında TEİAŞ’ın internet sitesinin duyurular bölümünde yayınlanır.

Türkiye genelindeki tüm trafo merkezlerinde lisanssız GES ve RES için için tahsis edilen maksimum kapasite ile çağrıı mektubu verilen GES ve RES kapasiteleri gösterilir. Yani şebekeye bağlı GES yatırımı yapmak için çağrı mektubu almaya niyetlenen bir yatırımcı, herşeyden önce kapasite tahsis tablosuna bakmalı, yatırımı kuracağı bölgedeki trafo merkezinin tahsis ettiği gücü tespit etmelidir. Daha sonra aynı trafo merkezinden daha önce verilmiş olan GES+RES çağrı mektubu kapasitelerini düşmeli ve geriye kalan kapasiteyi görmelidir. Eğer kendi yatırımı için bir kapasite varsa çağrı mektubu başvurusu için hazırlıklara başlayabilir. Şayet öyle bir kapasite yoksa boşuna emek harcamasına gerek yoktur.

Yukarıdaki resimlerde 30 sayfalık Ekim-2017 dönemine ait kapasite tahsis tablosunun ilk ve son sayfaları yer almaktadır. Son sayfadaki genel toplara bakarsak Türkiye genelinde lisanssız RES+GES için 6760,31kW kapasite tahsis edilmiş.Bu kapasiteden 6485,14 MWlık GES için, 195,54 MWlık RES için çağrı mektubu verilmiş. Yani toplamda 6485,14+195,54=6680,68MW için çağrı mektubu verilmiş. 6760,31-6680,68=79,63MW için halen kapasite vardır. Elbette bu kapasiteyi tek tek trafo merkezi bazında incelemek gerekir. Zira bir çok trafo merkezinde çok küçük yani fizibl sayılmayacak değerde kapasite söz konusudur.

Aynı tablonun Ağustos-2016 dönemine baktığımızda toplamda 7155MW kapasite tahsisi olduğunu bunun 6745MWın GES, 223MWın ise RES olmak üzere toplamda 6522MW çağrı mektubu verildiği görülmektedir. Yani 187kW boşta kapasite olduğu görülmektedir.

Hatta kapasite tahsis tablosu ilk yayınlanmaya başladığında toplam tahsis edilen kapasite 8500MW civarlarındaydı. Fakat zamanla bu rakam aşağıya doğru geldi. Çağrı mektubu başvurusu yapıp projeye başlamadıkları için mektupları iptal edilenlerden dönen kapasite tabloya tekrar boş kapasite olarak işlenmedi. Onun yerine tahsis edilen toplam kapasite değeri aşağıya çekildi. Yani bu sebepten dolayı, kapasite olmayan bir yerde GES yatırımı yapacak birisi boşuna kapasite artmasını beklememelidir.

Sanırım bu sebepten dolayı tabloda, toplam kapasiteyi ve verilen çağrı mektubu kapasitesini gösteriyorlar ama boşta kalan kapasiteyi yazmıyorlar. Bunu bizlerin hesaplamasına bırakıyorlar. Böylece her ay toplam tahsisin azaltılması biraz daha kamufle ediliyor.

Bu tabloyu excele aktarıp boşta kalan kapasiteleri incelediğimizde, genelde boş kapasitelerin İstanbul trafo merkezlerinde yoğunlaştığını görüyoruz. İstanbul’da arazi fiyatları oldukça yüksek olduğundan GES yatırımı yapmak pek fizibl olmamaktadır. Listede İstanbul dışında belki bir iki tane güzel yer bulunabilir ama onun dışında genelde hep çok küçük değerde tahsis gücü kalan merkezler var. Ortalamaya vursak 90kW tahsis gücü çıkıyor ki oldukça düşük bir rakam.

-Türkiye ve Güneş Enerjisi 

Türkiye coğrafik konum itibariyle kuzey yarım kürede yer almaktadır. Ve kuzeye bakacak şekilde tesis edilen güneş enerjisi sistemi çöptür. Batıya yada doğuya bakabilir ama güneye bakması en verimli montaj şeklidir.

Güneşi takip eden motorlu FV panel sistemleri mevcuttur ama kurulum ve işletme maliyetlerinden ötürü tercih edilmemektedir. Haliyle sabit açılı paneller tesis edilmektedir. Simülasyon programları sayesinde optimum açı tespit edilerek paneller düzlemle o açıyı yapacak şekilde tesis edilir. Bu açı genelde santralin bulunduğu lokasyonun enlem açısına denk gelir. Halbuki, güneşi takip eden sistem olmasa da 4 pozisyonlu konstrüksiyon yapılarak, her mevsimde panellerin açısı insan gücü ile ayarlanabilir. Bu durumda güneş ışınımından daha fazla verim elde etmek mümkündür.

Türkiye’nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre, yıllık toplam güneşlenme süresi 2.737 saat (günlük toplam 7,5 saat), yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1.527 kWh/m².yıl (günlük toplam 4,2 kWh/m²) olduğu tespit edilmiştir. Buna göre Türkiye oldukça avantajlı bir konumda bulunmaktadır.

-Özet

Ülkemizde, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek öncelikli hedefimiz olmalıdır. Verilen bilgiler çelişkili olsa da enerjide dışa bağımlılık oranımız %55leri bulmaktadır. Petrol, doğalgaz, kömür gibi enerji kaynaklarının rezervleri er yada geç tükenecektir. Tükenmese bile fosil yakıtların yakılması yöntemiyle üretilen enerji, küresel ısınma gibi çevre felaketlerine neden olmaktadır. Enerjisiz yaşam olmayacağına ve bunu da fosil yakıtlarla yapamayacağımıza göre mutlaka yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek gerekmektedir. Bu kaynakların başında da güneş gelmektedir. Ancak bu sistemin teknolojisini de ülkemizde geliştirmek zorundayız. Sadece fotovoltaik panellerin laminasyonunu ülkemizde yapmakla dışa bağımlılıktan kurtulmuş sayılmayız. Bu sebeple ülkemizde bu konuda Ar-Ge çalışmalarına önemli kaynak aktarılmalıdır. Güneş enerjisi kurulu için teşvikler arttırılmalı, bireyler cesaretlendirilmelidir.

---

Aşağıda GES Yetkilendirme belgesi fikir edinilmesi için verilmiştir.